2. Samenvatting en financieel resultaat

Samenvatting

In onderstaande tabel staan alle bijstellingen ten opzichte van de Programmabegroting 2024. In de hoofdstukken die hierop volgen wordt verder ingegaan op wat dit betekent voor de programma’s en de financiële overzichten.

Tabel bijstellingen 2024 ten opzichte van de primitieve begroting 2024

Zoals in de aanbiedingsbrief is gemeld, is het beeld over 2024 als geheel positief. De belangrijkste oorzaken worden hieronder op hoofdlijnen toegelicht.

• De mei- en septembercirculaire pakt incidenteel € 6,2 miljoen voordelig uit voor de gemeente in 2024. Dit voordeel wordt met name veroorzaakt door ruimte onder het BCF-plafond, een vrijval van de reservering herijking onderzoek gemeentefonds en een wijziging in de systematiek door taakmutaties, decentralisatie- en integratie uitkeringen niet over te hevelen naar de beleidsvelden.

• De investeringen zijn geherfaseerd op actuele plannen en de financieringsbehoefte is opnieuw bepaald en laten een gezamenlijk voordeel zien van bijna € 2 miljoen. We hebben aan de hand van de jaarrekening 2023 het investeringsschema voor 2024 geactualiseerd. Door het verschuiven van de investeringen en een lager investeringsvolume per jaar ontstaat er een financieringsvoordeel op de leningenportefeuille voor de jaren tot en met 2026. Voor de jaren daarna geldt dat met het huidige investeringsprogramma investeren flink duurder wordt.

• Het doorschuiven van werkzaamheden inclusief budgetten van 2024 naar 2025 bedraagt bijna € 3,8 miljoen in 2024. Dit zijn vooral overhevelingen van de middelen naar 2025 voor de omgevingsvisie, verkeersveiligheid en mobiliteit, uitvoering proeftuin aardgasvrij en de niet besteedbare gelden voor de tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat-en energiebeleid (CDOKE).

• Binnen maatschappelijke ondersteuning zien we een drietal positieve ontwikkelingen van € 2,3 miljoen: lagere bijdrage participatiebedrijf Werkom, een vrijval op de energietoeslag en een actualisatie van de uitkeringen en BUIG budget. Bij de participatiewet is er enerzijds sprake van een hogere rijksbijdrage (BUIG) door meer loonkostensubsidiebudget en anderzijds sprake van hogere uitkeringen door een stijging van het minimumloon en meer statushouders.

• Bij jeugd zien we dat de dalende trend van het gemiddeld aantal jeugdigen in zorg van de afgelopen jaren in 2024 lijkt te stagneren. Daarnaast neemt de trajectduur nog steeds toe wat langere trajecten tot gevolg heeft. Ook zijn de problemen complexer waardoor er intensievere en duurdere zorg nodig is en is er sprake van langere wachtlijsten. Dit beeld is en blijft zorgelijk. De hogere kosten op jeugd (inclusief het weghalen van de taakstelling) in 2024 van € 3,4 miljoen hebben een structureel karakter.

• Binnen beschermd wonen is er sprake van een vrijval van € 1,8 miljoen. Gebleken is dat door een hogere Wlz ggd doorstroom en een wijziging in de doelgroepen beschermd wonen dit verandert. Hierdoor blijft op de subsidie Leviaan een bedrag over en is is het budget van de woonplek niet ingevuld. Voorgesteld wordt een bedrag van € 0,5 miljoen vanuit het voordeel beschermd wonen te storten in de hernoemde reserve wonen.

• Het planmatig en dagelijks onderhoud zijn geactualiseerd. De jaarlijkse herrekening van het planmatig onderhoud kon binnen de bestaande budgettaire ruimte worden opgevangen. Door prijsstijgingen valt het dagelijks onderhoud duurder uit (€ 0,17 miljoen). Daarnaast is gebleken dat door inventarisatie en inspectie voor een aantal gemeentelijke gebouwen correctief onderhoud moest plaatsvinden aan installaties en daken (€ 0,99 miljoen).

Financieel resultaat

Onderstaande tabel geeft aan uit welke onderdelen het financieel resultaat over 2024 is samengesteld. Een nadere toelichting op deze (en alle overige) bijstellingen is te vinden in hoofdstuk 3 bij de financiële afwijkingen per programma en beleidsvelden.

Na de voorgestelde bijstellingen uit deze Najaarsnota 2024 (afgerond € 6,8 miljoen voordelig) is de prognose van het rekeningsaldo voor 2024 afgerond € 6,9 miljoen voordelig.

Tabel voorgestelde bijstellingen Najaarsnota 2024 via begrotingssaldo

Tabel opbouw prognose rekeningssaldo 2024

Vanuit de financiële rechtmatigheid zijn er ook een aantal financieel-technische begrotingswijzigingen doorgevoerd die formeel door de raad moeten worden bekrachtigd, maar die geen gevolgen hebben voor het begrotingssaldo of de vastgestelde beleidsprestaties. Een voorbeeld is de toerekening van salarislasten aan de programma's/beleidsvelden of actualiseren van investeringskredieten ten laste van stelposten voor investeringen.

Overige begrotingsaspecten Najaarsnota

Kosten inhuur derden

De kosten van inhuur bedragen tot en met september 2024 € 13,5 miljoen. Daarnaast zijn er tot en met september (voor heel 2024) voor een bedrag van ruim € 6,1 miljoen verplichtingen aangegaan. Totaal € 19,6 miljoen. Dit bedrag kan nog hoger uitvallen als er in het laatste kwartaal nog nieuwe verplichtingen worden aangegaan

Investeringschema 2024

In de financiële verordening (artikel 5, lid 3) staat dat afwijkingen vanaf 5%, met een minimum van € 10.000, op investeringskredieten tot € 2 miljoen moeten worden toegelicht. Bij overschrijdingen op investeringskredieten vanaf € 2 miljoen geldt dat afwijkingen groter dan € 100.000 worden toegelicht. Daarnaast moet een aanvullende kredietaanvraag aan de raad ter goedkeuring worden voorgelegd. Hieronder vindt u de kredieten terug die worden overschreden en/of onvermijdelijk zijn in de bedrijfsvoering en waar instemming op wordt gevraagd:

• Prijsverhoging aanschaf ICT firewall en netwerk € 79.312.

• De aanbesteding voor de uitbreiding Kindcentrum Willem Eggert (J.v. Egmondstraat 14) valt duurder uit met € 315.040.

• Prijsverlaging aanleg onder-en bovenlaag kunstgras korfbalveld BEP Flevostraat 50 door hergebruik (€ 73.056) en een prijsverhoging door een deel van het kunstgras jeugdveld Flying Petrels sportcomplex De Dop extra te voorzien van kunstgras (€ 4.515).

• Ophoging krediet tijdelijke sporthal de Koog (van IJsendijkstraat 140) voor kostprijsverhogende btw met € 399.000.

• Voor klimaatadaptieve maatregelen op het stadshuisplein heeft Purmerend een provinciale- en rijkssubsidie ontvangen van € 291.750. Deze subsidies worden als vermindering op het krediet parkeergarage stadhuis (terrein) geboekt met daar tegenover een hogere last.

• Omzetting kredieten binnen de tractiemiddelen voor € 265.948 (neutraal).

• Ophoging van het eerder verstrekte uitvoeringskrediet voor o.a. sloop en herinrichting naar tijdelijk parkeerterrein (raadsbesluit 1592328) met € 122.500, dit ten behoeve van het uitvoeren van de benodigde bodemsanering.

We zien de jaarlijks terugkerende afwijking tussen de geraamde investeringsbedragen en de daadwerkelijke realisatie. Analyse leert dat dit verklaard wordt door diverse (externe) factoren. Zoals beschikbaarheid van aannemers, beschikbaarheid van materieel, inspraak op bestemmingsplannen en capaciteit. Het investeringsvolume voor 2024 is teruggebracht van € 167 miljoen naar € 86 miljoen (ter indicatie: in 2023 waren de werkelijke uitgaven op kredieten € 44 miljoen). Ook voor de komende jaren is het volume hoger dan de gemeente regulier uitgeeft, met een geplande € 118 miljoen in 2025 en € 113 miljoen in 2026. Richting de Voorjaarsnota 2025 wordt geprobeerd het programma nog verder op realiteit van de uitgaven aan te passen.

Overhevelingen programmabudget en resterende bestedingen reserves

Voor de uitvoeringsplannen binnen Purmerend zien we dat een aantal activiteiten niet (geheel) is uitgevoerd in 2024. Dat komt mede door de vaak omvangrijke taken (zoals uitvoering van taken in het kader van duurzaamheid), krapte op de arbeidsmarkt en de capaciteit van de organisatie in combinatie met het ambitieuze programma van een groeigemeente.

Naast de overheveling van reguliere exploitatiebudgetten geldt dit ook voor uitgaven die ten laste van de reserves zijn geraamd. Hiervoor wordt in het raadsbesluit expliciet instemming gevraagd om deze budgetten over te hevelen naar volgende begrotingsja(a)ren. Voorstellen voor budgetoverheveling zijn getoetst aan de volgende criteria:

• Beleidsinhoudelijke noodzaak.

• Inbedding in de werkplanning/jaarplan van het nieuwe ja(a)ren.

• Effect op de voortgang/uitvoering van de reguliere werkzaamheden/activiteiten.

• De overheveling heeft betrekking op incidentele budgetten.

In hoofdstuk 3 bij de programma's en in hoofdstuk 4 bij het onderdeel resultaatbestemming en reservemutaties worden de overhevelingen van budgetten nader toegelicht. De bedragen voor de budgetoverheveling zijn in de meeste gevallen nog een schatting. Bij het opmaken van de jaarrekening 2024 kunnen de werkelijke onderbestedingen (die leiden tot een budgetoverheveling) afwijken. De niet bestede middelen die niet zijn gereserveerd worden bij de jaarrekening toegevoegd aan de algemene reserve of aan bestemmingsreserves.

Structurele effecten 2025-2028 Najaarsnota 2024

In de inleiding is aangegeven dat het structurele financiële beeld, zoals dit in de Programmabegroting 2025 is opgenomen, niet wezenlijk is veranderd. Wel zijn er in de begrotingswijziging 2024 bij deze Najaarsnota bijstellingen meegenomen die een effect hebben op 2024 en verder. Deze zijn voor u toegelicht in de bijlage. De belangrijkste zijn:

• Doorschuiven incidenteel budget voor de kwaliteitstoets voor het over te dragen areaal. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK, € 0,2 miljoen).

• Extra structurele middelen vanuit de septembercirculaire 2024 gemeentefonds (2025 en 2026: € 0,4 miljoen).

• Hogere kapitaalslasten diverse kapitaalskredieten € 0,87 miljoen (ICT, Kindcentrum Willem Eggert, buitensport, sporthal de Koog en uitvoeringskrediet tijdelijk parkeerterrein).

Tabel financieel beeld begroting 2025-2028 na 1e wijziging primitieve begroting 2025

Op bovenstaand begrotingssaldo moet een voorbehoud worden gemaakt voor een aantal structurele ontwikkelingen sinds de Najaarsnota 2024 (o.a. uitvoering jeugwet inclusief de taaksteling, herstelplan bibliotheek Waterland, indexering met areaaluitbreiding onderhoud groen en overdracht wegen van HHNK). Daardoor zal het saldo negatiever worden. Deze nieuwe ontwikkelingen kunnen nog niet goed genoeg worden ingeschat en leggen wij aan u voor bij de Voorjaarsnota 2025 tezamen met de toekomstscenario's.